Licht is in het schermtijdperk bloedagressief geworden. Dat merk je als je in het donker op je smartphone kijkt. Fel en onaangenaam intens, alsof een mes in je netvlies snijdt. Dat krijg je van die infotainmentcultus; alles moet in your face, spectaculair beeldvullend groot, groter, grootst. Ik heb met smartphones een probleem dat ik dus ook met de interieurs van nieuwe auto’s heb; veel te veel en te fel licht van om zich heen grijpende lichtbronnen. Digitale dashboards, gestaag doorgroeiende multimediatablets, sfeerverlichting die je als een traliewerk van penetrante lichtlijnen omringt. In de Honda E en de Mercedes EQS reiken de displays al van deur tot deur. Mensen willen dat omdat het geweldig oogt en een beetje boordamusement nooit weg is in een land waar rijden zo’n bloedeloze aangelegenheid is geworden. Maar nergens, dankzij steeds prominentere head up-displays zelfs door de voorruit niet, kunnen de ogen nog rustgevend in de verte of het niets staren. En dat geeft stress, al was het maar omdat alles in die auto’s in beeld en geluid voortdurend naar je aandacht hengelt. De veiligheidssystemen, de vermoeidheidssensor, de telefoon, de virtuele bedieningsorganen; altijd wat.
Over licht als bron van overlast in auto’s zou het vaker mogen gaan. Wat doet die lichtdruk met je? De risico’s zijn evident. Nadat eind vorige eeuw dankzij trendsetters als de Golf IV felle dashboardverlichting in de mode raakte, werden reflecties steeds vaker een bron van irritatie en verwarring. De weerspiegeling van die fel priemende kleuren in zij- en voorruiten werkte zo desoriënterend als de koplampen van medeweggebruikers in verregende ruiten. Maar het was kinderspel bij wat zou volgen.
Wat doen overdoses licht met de handelingsbekwaamheid en de psyche? Iedereen weet dat een felle lichtbron in de duisternis verblindend werkt. Daarna heeft het oog tijd nodig om weer te wennen aan het donker. Een kind begrijpt dat het contrast tussen interieurverlichting en het donker buiten niet te groot mag zijn. Dat is het nu dus wel en niet zo’n beetje.
Auto-ontwerper Niels van Roij, een van mijn favoriete gesprekspartners op autogebied, vertelde me hoe hij als afstudeerproject een compleet auto-interieur op ware grootte bouwde. Met optometristen sprak hij ook het thema dashboardverlichting door. Die legden hem uit hoe een te groot contrast in lichtintensiteit tussen ‘binnen’ en ‘buiten’ met name in het donker tot vermoeidheid leidde. Dat moest dus voor je veiligheid niet groter zijn dan strikt noodzakelijk; voldoende was genoeg. Niels wist me verder te vertellen dat BMW in de jaren zeventig uitgebreid onderzoek had gedaan naar de impact van dashboardverlichting op bestuurders. De warme, niet te penetrante oranje huiskleur die youngtimerliefhebbers zich van oudere BMW’s zullen herinneren bleek voor lichaam en geest de veiligste en meest stressvrije oplossing. Interessant fenomeen; ik herinner me die schitterende BMW-dashboards van toen als behoorlijk fel. Haal je nu ’s nachts een oude BMW in, dan lijkt het binnen compleet donker. Het licht van toen verhoudt zich tot de kermisdisplays van vandaag als een waxinelichtje tot een vuurwerkshow.
Fabrikanten zullen de klok niet snel terugdraaien. De zon verkoopt nu eenmaal beter dan de schemering. Maar bedenk wat Niels en ondergetekende allebei ervaren als ze in hun oude, schaars verlichte Volvo’s stappen; rust. De reis begint en je laat alle nutteloze prikkels achter je. Je bent op weg naar je bestemming, verder niets. Nou ja, af en toe sein je geërgerd naar een tegenligger met zo’n irritant brutale led- of laserbundel in de neus. Dan denk je: Effe dimmen ja? Verder is bij ons van de Vereniging voor oude Zweden Zen nog koning. Je ziet ons niet, of net genoeg. Maar het licht in de duisternis, dat zijn wij.
Licht is in het schermtijdperk bloedagressief geworden. Dat merk je als je in het donker op je smartphone kijkt. Fel en onaangenaam intens, alsof een mes in je netvlies snijdt. Dat krijg je van die infotainmentcultus; alles moet in your face, spectaculair beeldvullend groot, groter, grootst. Ik heb met smartphones een probleem dat ik dus ook met de interieurs van nieuwe auto’s heb; veel te veel en te fel licht van om zich heen grijpende lichtbronnen. Digitale dashboards, gestaag doorgroeiende multimediatablets, sfeerverlichting die je als een traliewerk van penetrante lichtlijnen omringt. In de Honda E en de Mercedes EQS reiken de displays al van deur tot deur. Mensen willen dat …
